Nám da là tình trạng rối loạn tăng sắc tố phổ biến, đặc trưng bởi các mảng hoặc đốm sắc tố màu nâu, đen. Nám da là tình trạng phổ biến, thường gặp ở phụ nữ khi bước sang tuổi 30, đây là tình trạng khó điều trị và cần nhiều thời gian để cải thiện. Vậy nám da là gì? Nguyên nhân hình thành và những lưu ý cần biết đối với tình trạng này ra sao?
Nội dung
Nám da là gì?
Nám da là tình trạng rối loạn tăng sắc tố da phổ biến, đặc trưng bởi các mảng hoặc đốm sắc tố màu nâu, đen. Nám da thường xuất hiện ở mặt, cổ, cánh tay, và ngực.
Nám da là do sự gia tăng của sắc tố melanin. Melanin là một chất được sản xuất bởi các tế bào melanocytes trong da. Melanin giúp bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, khi melanin được sản xuất quá mức, có thể dẫn đến tình trạng nám da.
Các vị trí xuất hiện nám da thường thấy gồm: 2 bên má, trán, mũi, môi,… Bệnh không khó điều trị, tuy nhiên, một số người nhầm lẫn nám với các vấn đề về da khác, chẳng hạn như tàn nhang, đồi mồi. Do đó, người bệnh nên tìm đến bác sĩ chuyên khoa da liễu – thẩm mỹ da để kiểm tra, tư vấn và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Cơ chế và nguyên nhân hình thành nám
Có hai cơ chế chính dẫn đến nám da:
- Tăng sản xuất melanin: Các tế bào melanocytes có thể sản xuất melanin quá mức do một số nguyên nhân, chẳng hạn như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, thay đổi nội tiết tố, hoặc một số bệnh lý.
- Phân tán melanin không đồng đều: Melanin được sản xuất một cách bình thường, nhưng có thể bị phân tán không đồng đều trong da, dẫn đến các mảng nám.
Trong đó, ánh nắng mặt trời là nguyên nhân phổ biến nhất gây nám da. Tia UV trong ánh nắng mặt trời có thể kích thích sản xuất melanin. Tia UVB có thể trực tiếp làm tổn thương các tế bào melanocytes và khiến chúng sản xuất melanin quá mức. Tia UVA có thể làm tăng tính thấm của da đối với các tia UVB, khiến da dễ bị tổn thương hơn. Với sự phát triển của công nghệ, bên cạnh ánh sáng mặt trời còn có ánh sáng từ màn hình LED như: tivi, máy tính, điện thoại di động,…
Nám da thường gặp ở phụ nữ trong thời kỳ mang thai, sau sinh, hoặc trong thời kỳ mãn kinh. Sự thay đổi nội tiết tố trong những giai đoạn này có thể làm tăng sản xuất melanin. Estrogen và progesterone là hai hormone có thể kích thích sản xuất melanin.
Một số loại thuốc như thuốc tránh thai, thuốc chống động kinh, hoặc thuốc hóa trị, có thể gây nám da. Một số bệnh lý như bệnh Addison, bệnh Cushing, hoặc bệnh tuyến giáp, có thể gây nám da. Bên cạnh đó, nám da còn do yếu tố di truyền.
Chế độ chăm sóc da không phù hợp, sử dụng các sản phẩm gây kích ứng khiến da mỏng đi và dễ bị ảnh hưởng bởi những tác nhân bên ngoài. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến da suy yếu, sức đề kháng giảm, thậm chí có thể gây nên những tổn thương trên da.
Tại sao phụ nữ lại thường bị nám nhiều hơn nam giới
Thay đổi nội tiết tố: Phụ nữ có mức estrogen cao hơn nam giới. Estrogen có thể kích thích sản xuất melanin. Sự thay đổi nội tiết tố trong các giai đoạn như mang thai, sau sinh, và mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ nám da ở phụ nữ.
Mang thai: Nám da là một tình trạng phổ biến trong thai kỳ. Khoảng 50% phụ nữ mang thai bị nám da. Nám da thường xuất hiện trên mặt, đặc biệt là ở vùng trán, má, và môi trên. Nám da thường tự khỏi sau khi sinh con, nhưng cũng có thể kéo dài.
Tiền mãn kinh: Nám da cũng phổ biến ở phụ nữ tiền mãn kinh. Khoảng 25% phụ nữ tiền mãn kinh bị nám da. Nám da thường xuất hiện trên mặt, đặc biệt là ở vùng trán, má, và môi trên. Nám da thường tự khỏi sau khi mãn kinh, nhưng cũng có thể kéo dài.
Phòng ngừa và điều trị bệnh
Phòng ngừa nám da
Vì có nhiều yếu tố dẫn đến tình trạng nám da nên việc phòng ngừa cũng trở vô cùng khó khăn. Cách tốt nhất là bệnh nhân nên điều trị khi nám chỉ mới bắt đầu xuất hiện, chưa nghiêm trọng, kết hợp chăm sóc và bảo vệ làn da sẽ giúp cải thiện tình trạng này nhanh chóng. Nếu không kịp thời ngăn chặn, các vết nám có điều kiện lan rộng, việc điều trị sẽ mất nhiều thời gian, tốn kém.
Nám da có thể tái phát sau điều trị, nếu không được chăm sóc và bảo vệ đúng cách. Do đó, phòng ngừa nám da vẫn là biện pháp hữu hiệu giúp hạn chế gặp phải tình trạng này.
Một số cách phòng ngừa nám da có thể kể đến như:
Ánh nắng mặt trời là nguyên nhân chính gây nám da. Vì thế, để ngăn ngừa nám, bạn cần hạn chế tiếp xúc với ánh nắng. Nếu bạn phải ra ngoài thì nên áp dụng các biện pháp bảo vệ da như đội mũ rộng vành, đeo khẩu trang, mắt kính râm,… Đặc biệt, bạn nên thoa kem chống nắng có chỉ số SPF tối thiểu là 30 trước khi ra ngoài từ 15 đến 30 phút.
Tránh tiếp xúc với các chất kích thích da, chẳng hạn như hóa chất, mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, không chứa thành phần kích ứng da. Đặc biệt, mỹ phẩm sử dụng cần phù hợp với tính chất và tình trạng da.
Phụ nữ trong thời kỳ mang thai, sau sinh, hoặc trong thời kỳ mãn kinh cần kiểm soát tốt nội tiết tố. Bạn có thể tập thể dục, yoga, thiền định, kết hợp với ngủ đủ giấc và sử dụng thực phẩm chức năng cân bằng nội tiết tố như axit folic, vitamin D và magiê (nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kì loại thực phẩm chức năng nào).
Chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin và khoáng chất, có thể giúp ngăn ngừa nám da. Cụ thể, bạn nên ăn nhiều rau quả tươi, bổ sung vitamin A, C, D, E, Omega 3,… Ngoài ra, bạn nên hạn chế thức ăn cay nóng, thức ăn nhanh, thức ăn nhiều dầu mỡ, bia rượu, đồ uống chứa cồn và các chất kích thích khác,…
Giữ da sạch sẽ và khỏe mạnh. Để ngăn ngừa nám da, bạn cũng cần lưu ý lựa chọn mỹ phẩm an toàn, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, không chứa thành phần kích ứng da. Đặc biệt, mỹ phẩm sử dụng cần phù hợp với tính chất và tình trạng da.
Điều trị nám da
Để điều trị nám da, trước hết cần phải tìm ra nguyên nhân gây bệnh. Tùy thuộc vào từng trường hợp, nám có thể tự biến mất, mờ dần, tồn tại vài năm, thậm chí vĩnh viễn. Điều trị nám da cần xem xét, dựa trên từng cơ địa, nguyên nhân để có phương pháp phù hợp.
Không phải lúc nào cũng cần điều trị nám. Trường hợp nám da do nội tiết tố thay đổi, phụ nữ mang thai hoặc uống thuốc tránh thai, tình trạng này có thể giảm khi sinh hoặc ngừng sử dụng thuốc. Nếu nám da do tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng mặt trời, màn hình LED, mỹ phẩm hoặc xà phòng thơm, người bệnh có thể tạm ngưng sử dụng hoặc hạn chế tiếp xúc với những nguyên nhân trên. Đồng thời, tìm đến bác sĩ chuyên khoa da liễu để được kiểm tra, tư vấn liệu trình điều trị thích hợp.
Có nhiều phương pháp điều trị nám da, bao gồm:
- Thuốc bôi: Các loại thuốc bôi tại chỗ, chẳng hạn như hydroquinone, axit kojic, hoặc axit azelaic, có thể giúp giảm sản xuất melanin.
- Thuốc uống: Các loại thuốc uống, chẳng hạn như tranexamic acid, có thể giúp giảm sản xuất melanin.
- Công nghệ laser: Công nghệ laser có thể giúp loại bỏ các mảng nám.
- Công nghệ ánh sáng IPL: Công nghệ ánh sáng IPL có thể giúp loại bỏ các mảng nám.
Thuốc bôi
Thuốc bôi là phương pháp điều trị nám da phổ biến nhất. Các loại thuốc bôi tại chỗ thường được sử dụng để điều trị nám da bao gồm:
- Hydroquinone: Hydroquinone là một chất làm trắng da có thể giúp giảm sản xuất melanin. Tuy nhiên, hydroquinone có thể gây ra một số tác dụng phụ, chẳng hạn như kích ứng da, đỏ da, hoặc sạm da.
- Axit kojic: Axit kojic là một chất làm trắng da tự nhiên có thể giúp giảm sản xuất melanin. Axit kojic ít gây kích ứng da hơn hydroquinone.
- Axit azelaic: Axit azelaic là một chất chống oxy hóa có thể giúp giảm sản xuất melanin và cải thiện tình trạng da. Axit azelaic ít gây kích ứng da hơn hydroquinone và axit kojic.
- Methimazole: dùng trong trường hợp mắc phải nám kháng hydroquinone. Điều trị bằng cách làm giảm quá trình tổng hợp sắc tố melanin.
- Axit Alpha Hydroxy (AHA): nhóm các loại axit có nguồn gốc từ thực vật (mía, nho, các loại trái cây thuộc họ cam quýt) và động vật (sữa ong chúa). Các mỹ phẩm chứa AHA giúp điều chỉnh sắc tố, làm sáng da, giảm nếp nhăn,…
- Axit tranexamic: thuốc bôi ngoài da giúp trị nám hoặc làm mờ vết thâm sau mụn.
- Tretinoin: thuốc bôi ngoài da, dùng trong điều trị mụn trứng cá, nếp nhăn hoặc những tổn thương do ánh nắng mặt trời. Lưu ý, không dùng Tretinoin cho phụ nữ mang thai.
Thuốc uống
Thuốc uống thường được sử dụng để điều trị nám da ở mức độ nặng hoặc không đáp ứng với phương pháp điều trị khác. Các loại thuốc uống thường được sử dụng để điều trị nám da bao gồm:
- Tranexamic acid: Tranexamic acid là một loại thuốc kháng đông có thể giúp giảm sản xuất melanin.
- Isotretinoin: Isotretinoin là một loại thuốc kháng sinh có thể giúp giảm sản xuất melanin.
Công nghệ laser
Công nghệ laser là phương pháp điều trị nám da hiệu quả, nhưng có thể gây đau đớn và tốn kém. Các loại công nghệ laser thường được sử dụng để điều trị nám da bao gồm:
- Laser Q-switched: Laser Q-switched có thể giúp loại bỏ các mảng nám nhanh chóng và hiệu quả.
- Laser fractional: Laser fractional có thể giúp loại bỏ các mảng nám một cách nhẹ nhàng hơn.
Công nghệ ánh sáng IPL
Công nghệ ánh sáng IPL là phương pháp điều trị nám da tương tự như laser Q-switched. Công nghệ ánh sáng IPL có thể giúp loại bỏ các mảng nám nhanh chóng và hiệu quả.
Phòng khám da liễu Trần Thịnh – địa chỉ điều trị nám da uy tín tại TP.HCM
Phòng khám da liễu Trần Thịnh là phòng khám chuyên các bệnh lý về da và sức khỏe da. Phòng khám được thành lập bởi Bác sĩ Trần Thịnh, bác có gần 38 năm kinh nghiệm trong y học, từng chữa trị thành công cho nhiều bệnh nhân mắc các vấn đề da liễu từ nhẹ đến nặng. Ngoài những giờ chữa trị ở phòng khám, Bác cũng là một người thầy, người chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm chữa trị cho thế hệ bác sĩ trẻ.
Đối với nám da, Phòng khám Da liễu Trần Thịnh sẽ sử dụng công nghệ Laser tiên tiến để phá hủy các sắc tố gây nám da, tăng sinh collagen hình thành lớp tế bào mới, làm mờ vết nám, đều màu và sáng da. Tia laser có thể giúp loại bỏ các mảng nám nhanh chóng, hiệu quả, an toàn.
Ngoài ra, phòng khám còn cung cấp nhiều gói dịch vụ điều trị da khác: điều trị mụn nhọt, điều trị mụn trứng cá, điều trị tàn nhang…
Bài viết trên đây đã chia sẻ tất tần tật thông tin về nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị nám da. Hy vọng qua những thông tin trên, bạn có thể hiểu hơn về căn bệnh này.
>>> Tham khảo thêm bài viết